Medezeggenschap (OR en bonden)
Met medezeggenschap wordt bedoeld het recht van werknemers om invloed uit te oefenen op het bestuur van een onderneming. Hierbij kan gedacht worden aan invloed op bijvoorbeeld de arbeidsomstandigheden. Niet zelden kiezen werknemers een aantal collega’s uit hun midden die samen als overlegpartner met de werkgever optreden in het kader van medezeggenschap. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld een ondernemingsraad of een personeelsvertegenwoordiging.
Ondernemingsraad (OR) verplicht bij >50 werknemers
Werkgevers met 50 of meer werknemers zijn verplicht een ondernemingsraad (OR) in te stellen. Indien een werkgever meerdere bedrijven heeft, dient elk bedrijf met minimaal 50 werknemers een OR te hebben. In het geval een werkgever meerdere bedrijven heeft die echter elk minder dan 50 werknemers hebben mag er een gezamenlijke OR worden ingesteld.
Personeelsvertegenwoordiging optioneel bij 10 – 25 werknemers
Voor bedrijven die 10 tot 25 werknemers hebben is een ondernemingsraad niet verplicht. Het is echter wel toegestaan een OR in te stellen. Is die er niet? Dan is een personeelsvertegenwoordiging (PVT) verplicht, als de meerderheid van de medewerkers hierom vraagt.
Taken ondernemingsraad: behartigen belangen werknemers
De ondernemingsraad adviseert en houdt toezicht op het beleid van de directie vanuit het perspectief van de werknemers. Betreffende goede arbeidsomstandigheden en voor de naleving van voorschriften op het gebied van arbeidsvoorwaarden zoals arbeids- en rusttijden. Voorts dient de OR te bevorderen dat mannen en vrouwen gelijk worden behandeld. Ook bevordert de OR de werkoverleggen, de inschakeling van allochtonen en gehandicapte werknemers en mag de ondernemingsraad meepraten over bedrijfseconomische beslissingen van de directie.
Wat is de overlegvergadering?
De OR en de werkgever bespreken ten minste twee keer per jaar de algemene gang van zaken van de onderneming. Dit wordt ook wel de overlegvergadering genoemd. De werkgever informeert hierbij de ondernemingsraad over welke belangrijke besluiten worden voorbereid. Daarnaast worden afspraken gemaakt over de termijn waarbinnen en de wijze waarop de ondernemingsraad in besluitvorming zal worden betrokken.
Welke bevoegdheden heeft de OR?
De ondernemingsraad heeft recht op overleg met en informatie van de werkgever. Daarnaast heeft de OR recht op het geven van advies over zekere besluiten van de werkgever (‘adviesplichtige besluiten’). Daarnaast is voor sommige type besluiten de instemming van de OR nodig (‘instemmingsplichtige besluiten’). Werknemers die lid zijn van de OR hebben ontslagbescherming.
Adviesrecht ondernemingsraad
De werkgever moet de ondernemingsraad onder meer om advies vragen in het geval van:
• een belangrijk besluit over bijvoorbeeld financiën of organisatorische zaken. Hierbij kan gedacht worden aan een grote investering, een fusie of een sluiting van een deel van de onderneming;
• benoeming of ontslag van bestuurders;
• een ingrijpende technologische voorziening invoeren of wijzigen;
• het verlenen van krediet of een garantstelling voor een schuld aan een andere onderneming.
Instemmingsrecht OR
Een werkgever moet de ondernemingsraad om instemming vragen in geval van het vaststellen, wijzigen of intrekken van: regelingen voor ziekteverzuim, alsmede regelingen voor werktijden, arbeidsomstandigheden, personeelsbeoordelingen en personeelsopleidingen. Voorts is de instemming van de OR nodig voor het wijzigen van een beloningssysteem of een functiewaarderingssysteem. Tot slot is de instemming van de OR nodig in het geval van het wijzigen, vaststellen of intrekken van regels voor het aanstellen bevorderen of ontslaan van medewerkers.
Wat zijn vakbonden en wat zijn hun taken?
Vakbonden zijn organisaties van werknemers die de belangen van deze werknemers behartigen. Een vakbond onderhandelt namens haar leden met een werkgever of een daarvoor aangewezen partij zoals een werkgeversvereniging over collectieve arbeidsvoorwaarden. Hierbij kan worden gedacht aan loon, toeslagen, werktijden en werkomstandigheden.
Collectieve arbeidsvoorwaarden
Deze collectieve arbeidsvoorwaarden worden vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Een vakbond kan ook optreden om de belangen van leden te behartigen bij bijvoorbeeld ontslag en reorganisatie.
Wat is een vakcentrale?
Veel vakbonden zijn aangesloten bij een vakcentrale. Dit zijn overkoepelende organisaties waarbij meerdere vakbonden zijn aangesloten. Vakcentrales voeren overleg met de regering en met centrale werkgeversorganisaties. Nederland kent de volgende vakcentrales:
• de FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging),
• de CNV (Christelijk Nationaal Vakverbond) en
• de VCP (Vakcentrale voor Professionals).